فازمتر ها و کاربرد انواع آن

فازمتر یک وسیله برای آزمایش وجود یا عدم وجود ولتاژ الکتریکی (معمولا جریان متناوب AC) است.

برای اندازه گیری اختلاف پتانسیل الکتریکی، معمولا از دستگاه مولتی متر استفاده می‌شود ولی فازمتر فقط مشخص می‌کند اختلاف پتانسیلی وجود دارد یا نه.

از آن جا که فاز متر سبک ‌تر و ارزان ‌تر است و راحت‌ تر قابل انتقال است و حتی در برخی مدل‌ها به عنوان پیچ گوشتی هم قابل استفاده است به وفور مورد استفاده قرار می ‌گیرد.

فازمتر ‌ها مدل‌ های مختلفی دارند از جمله:

• مدل یک سر یا یک تماسه

یک سر آن به محل مورد تست تماس داده می‌ شود و سر دیگر در دست قرار می‌گیرد. معمولا مشابه یک پیچ گوشتی ساخته می‌شود که نوک این پیچ گوشتی محل تماس برای تست است.

یک لامپ که با جریان بسیار ضعیف هم روشن می‌شود داخل این ابزار قرار گرفته.

در صورتی که محل اتصال فازمتر دارای ولتاژ باشد و انتهای فازمتر به انگشت فرد (در صورتی که فرد روی عایق جریان قرار نگرفته نباشد) تماس پیدا کند جریان برقرار شده و لامپ روشن می‌شود.

این مدل معمول ‌ترین و ارزان ‌ترین مدل فازمتر است اما ایمنی بالایی ندارد و ممکن است موجب برق گرفتگی فرد در زمان کار بشود و خرابی یا اشکالاتی مثل وجود آب داخل محفظه آن می‌تواند فرد را در مقابل جریان مستقیم برق قرار داده و او را در معرض خطر مرگ قرار بدهد.

از معایب دیگر این مدل این است که جریان‌هایی که ضعیف‌تر از مقدار لازم برای روشن کردن لامپ باشد را نشان نخواهد داد.

همچنین اگر فرد روی محل عایق قرار گرفته باشد چراغ آن روشن نمی‌شود.

از معایب دیگر این است که برگشت فاز باعث می‌شود فازمتر سیم نول را هم دارای ولتاژ نشان بدهد.

• مدل دو سر یا دو تماسه

دو قسمت دارد که یک سر آن یک پیچ گوشتی یا یک سیم لامپ دار است و در قسمت انتهایی آن یک سیم قرار گرفته. قسمت جلویی آن به محل مورد تست تماس داده می‌شود و سیم قسمت عقبی را به جای آن که مثل مدل «یک سر» در دست بگیرند آن را مستقیما به زمین متصل می‌کنند. در صورتی که ولتاژی بین این دو نقطه وجود داشته باشد چراغ دستگاه روشن می‌شود. وجود این سیم باعث می‌شود فرد بتواند درصورت وجود ولتاژ بین هر دو نقطه از مدار آن را متوجه بشود در حالی که مدل‌های یک تماسه تنها اختلاف پتانسیل بین یک نقطه از مدار با زمین را نشان می ‌داد. معمولا برای تشخیص قطعی سیم ‌های اتومبیل و دیگر مدار‌ های مستقیم این وسیله را استفاده می ‌کنند.

مدل‌های مختلف این نوع فازمتر برای تشخیص جریان ‌های برق شهری، برق مستقیم با ولتاژ پایین ۱۲ ولت و برق فشار قوی تا ۲ هزار ولت وجود دارند. این نوع از فازمتر ها چون با فرد در تماس مستقیم قرار نمی‌گیرد امکان برق گرفتگی را کمتر می‌کند اما همچنان فرد باید سیم‌ها را به جریان برق تماس بدهد و همچنان خطر اتصالات برقی وجود دارد.

• فازمتر غیر تماسی

بدون ایجاد تماس با سیم یا مدار مورد نظر و تنها از تغییرات میدان الکتریکی در اطراف یک سیم یا وسیله‌ی با جریان متناوب، تشخیص می‌دهد آن شیء دارای ولتاژ است. این مزیت باعث می‌شود احتیاجی به لخت‌ کردن ‌سیم نباشد و تماس با جریان برق و خطر برق گرفتگی به حداقل برسد. به این ترتیب فقط با حرکت دادن این وسیله در اطراف یک سیم می‌توان محل قطعی را تشخیص داد و احتیاجی به تست کردن سیم به همراه لخت‌کردن آن نباشد. همچنین این وسیله این توانایی را دارد تا از پشت دیوار محل سیم‌هایی که خیلی داخل عمق دیوار قرار نگرفته اند را مشخص کند. اما از آن جا که روش کار این دستگاه اندازه گیری میدان الکتریکی است نمی‌تواند روی کابل‌های با روکش‌های ضخیم و همچنین در مدار‌های با جریان مستقیم (DC) تشخیصی بدهد و در این گونه موارد هیچ گونه کارایی ندارد.