مته ها یکی از پر کاربردترین ابزارها در صنعت محسوب میشوند و انواع گوناگون آنها برای هدفهای مختلفی طراحی شدهاند. یکی از مهمترین نکته ها هنگام استفاده از مته ها این است که با انتخاب مته نادرست، فشاری بیش از اندازه به دریل وارد میشود و این امر میتواند باعث وارد آمدن آسیب جدی به دریل شما شود.
بهتر است برای دریل کاری به موارد زیر توجه شود.
قبل از تعریف انواع مته، به توضیح برخی نکات مهم میپردازیم:
مواد سختتر نیاز به استفاده دریل با دور پایینتر و مواد نرمتر نیاز به استفاده دریل با دور بالاتر را دارند و بطور معمول هرچه عمق سوراخکاری بیشتر شود، دور موتور دریل نیز باید کاهش یابد.
برای حصول نتیجه بهتر در سوراخکاری، از مایعهای مخصوص برش استفاده کنید (به غیر از مواردی که سوراخکاری در روی فلز برنج یا آهن باشد.)
متههایی با سایز بزرگتر در هنگام سوراخکاری نیروی عکس العمل زیادی به دریل وارد میکنند، بنابراین آمادگی نگهداری دریل را داشته باشید.
متهها باید بطور مکرر از روی محل سوراخکاری برداشته شود و شیارهای آن تمیز شود این کار، باعث میشود تا با گردش هوای اطراف مته، دمای آن پایین بیاید.
برای کاهش میزان بار بر روی دستگاه دریل همیشه از تیز بودن مته خود اطمینان حاصل کنید.
سعی کنید در هنگام سوراخکاری نیرو را از انتهای دریل در امتداد یک خط مستقیم به سمت مته وارد کنید، اما یادتان باشد که نیروی وارده نباید به قدری زیاد باشد که به موتور دریل شما آسیبی وارد کند.
برای جلوگیری از شکستن مته داخل سوراخ، نیروی وارده به دریل را کاهش دهید و اجازه دهید خود مته به قسمت انتهایی سوراخ برسد.
در ادامه، بهصورت مختصر به معرفی انواع مختلف مته و کاربرد آنها میپردازیم:
مته فولاد (High Speed Steel Bit)
اين نوع متهها جزو پرکاربردترين و معمولترين متهها به حساب ميآيند و از آنها براي سوراخکاري چوب، آهن و پلاستيک استفاده ميشود.
جنس این مته ها متنوع است و برای فولاد و استیل و … موارد مختلفی وجود دارد.
مته فولادي با روکش تيتانيوم نيتريد (Titanium-Nitride)
اين نوع متهها به خاطر داشتن روکش تيتانيوم نيتريد – در صورت روغن کاري و استفاده صحيح – عمري طولانيتر نسبت به متههاي معمولي دارند. ( عمري حدود 4 تا 6 برابر متههاي معمولي ) اين متهها نيز مانند متههاي معمولي فولادي براي سوراخکاري در چوب، فلز، پلاستيک، مناسب ميباشند.
مته فولادي با روکش کبالت (Cobalt HSS)
اين نوع متهها از آلياژ کبالت بوده، با دقت بالا ساخته ميشوند. اين نوع متهها، مقاومت بالايي در برابر دما و سايش دارند. استفاده از اين نوع متهها براي سوراخکاري در فولاد ضدزنگ و همچنين فولادهايي با مقاومت کششي بالا مانند چدن، فولاد ريختهگريشده، برنز و همچنين درزهاي جوشکاري شده، مناسب ميباشد.
مته فولادي با قطر شافت کمتر (Reduce Shank)
اين نوع متهها به شما اجازه ميدهد که قطر بيشتري نسبت به اندازه سهنظام دريل سوراخکاري کنيد. براي مثال، زماني که قطر سه نظام دريل شما 13 ميليمتر ميباشد و شما ميتوانيد تا قطر 16 ميليمتر را با اين نوع متهها سوراخکاري کنيد.
مته چوب (Brad Point Bit)
اين نوع متهها، زيره پهنتري دارند و معمولاً آنها را به شکل حرف Wتشبيه مي کنند. ويژگي داشتن لبههاي پهن اين امکان را ميدهد که ابتدا قسمت لبههاي مته به اندازه قطر مته شکاف ايجاد کند و سپس قسمت مرکزي داخل قطعه شود. دارا بودن اين ويژگي باعث ميشود تا سوراخکاري تميزي در قطعه ايجاد نشود به همين دليل، اين نوع متهها براي سوراخکاري بر روي چوب و برخي از اقسام پلاستيک و کارهايي شبيه اين، مناسب ميباشند.
اين نوع متهها معمولاً به همراه يک حلقه لاستيکي که در ته مته قرار ميگيرد، عرضه مي شوند که اين ويژگي به کاربر اجازه ميدهد تا سوراخي به عمق دلخواه ايجاد کند، بهطوري که وقتي مته به عمق مورد نظر رسيد، حلق پلاستيکي ته مته، اجازه ورود بيشتر مته به داخل قطعه را نخواهد داد.
مته ديوار (متههايي جهت کار بنايي)(Masonary Bit)
سر اين نوع متهها از جنس کاربيد تنگسن ميباشد. اين متهها بر روي دريلهاي چکش و براي سوراخ کردن آجر، بتن و سنگ استفاده ميشوند در برخي از مدلهاي اين نوع متهها براي جلوگيري از ليز خوردن مته در سه نظام شفت ته مته را به شکل شش ضلعي ميسازند. دماي اين نوع متهها به سرعت در حين کار بالا ميرود و اين امر، باعث ميشود تا تنگستن سر مته ذوب شود؛ بنابراين توصيه ميشود از سوراخکاريهاي طولاني مدت پرهيز کنيد و با توقفي کوتاه، اجازه دهيد دماي سر مته پايين بيايد.
براي پايين نگه داشتن دماي سر مته، بهتر است به طور مکرر شيارهاي مته را تميز کنيد و از ميزان دور مناسب دريل براي سوراخکاري استفاده کنيد.
مته همه کاره (Multi-Purpose Bit)
در نوک اين نوع متهها از نوعي الماس تنگسن کاربايد استفاده شده است که ميتوان از آن براي هر دو حالت چکشي وچرخشي ساده دريل استفاده کرد. همچنين اين نوع متهها، توانايي سوراخکاري بر روي انواع فلز، چوب، ديوار، کاشي سراميکي و پلاستيک را دارند.
برخي از توليدکنندگان براي نگهداري بهتر و طول عمر بيشتر مته، توصيه ميکنند از اين نوع متهها فقط در حالت چرخشي ساده استفاده شود؛ بنابراين استفاده از اين متهها براي سوراخکاري بر روي ديوار، بخصوص بتون که در آنها بايد از حالت چکشي دريل استفاده شود، توصيه نميگردد.
مته برگي (Spade)
اين نوع متهها براي سوراخکاريهاي بزرگتر بر روي چوب کاربرد دارد و معمولاً شافت انتهايي آن بهصورت¼ اينچ شش ضلعي هستند و انواع مختلف آنها براي سوراخهايي بين 6 تا 38 ميليمتر ايجاد ميکنند.
مته خزينه (Counter sink Bit)
از اين متهها به منظور پيچ گذاري در سوراخهاي ايجاد شده، استفاده ميکنند و در صورت لزوم سر هر سوراخ به وسيله اين نوع متهها خزينه شود. اين نوع متهها معمولاً داراي سايزهاي 13 ميليمتر 16، ميليمتر و 19 ميليمتر هستند همچنين نوع اين متهها براي استفاده در چوب و آهن متفاوت است.
مته مخصوص کاشي و شيشه (Spear Point)
سر اين نوع مته ها از جنس کاربيد تنگستن مي باشد که براي ايجاد سوراخ هاي صاف در شيشه، سطوح سراميکي و ظروف چيني (به جز مواردي از شيشه خاص) مناسب ميباشد. سر اين نوع از جنس کاربيد و بدنه آن از جنس الماسه است اين نوع متهها به جاي بريدن قطعه هنگام سوراخکاري شروع به تراشيدن سطح کار ميکنند. اين نوع متهها بايد دردور پايين دريل استفاده شوند و در هنگام استفاده از اين متهها بايد از ماده خنک کننده استفاده کرد و اگر اين نوع مته ها در هنگام سوراخکاري از محل خود ليز بخورند، باعث ايجاد خراش در سطح کار ميشود، پس بهتر است سوراخکاري را با دقت بالا انجام دهيد.
مته گام یا مخروطی یا کاجی (Step Drill Bit)
مته گام، مته هاي مخروطي شکل هستند که قطر آن از سر باريک مته به شکل پله اي تا ته مته افزايش مي يابد. اين نوع مته ها به شما اين امکان را مي دهند تا بتوانيد توسط يک مته در ابعاد مختلف سوراخ ايجاد کنيد. اين نوع مته ها براي سوراخکاري در قطعات نرم با ضخامت زياد مناسب مي باشند.